20 argumenten voor en 5 tegen Private CAHR bij KNB

In de serie 20 argumenten vóór en 5 tegen het idee om vanuit het notariaat/KNB een burgerinitiatief Centraal Aandeelhoudersregister (CAHR) in te richten, hier de tussenstand:

Voor:

Als de KNB wacht op invoering van het CAHR door de wetgever, laat zij de regie over aan instanties waar zij geen grip op heeft.
1. Nu het ubo-register in de schijnwerpers staat, is het zeer de vraag of de overheid bereid is nog een register in te voeren (naast het ubo-register en naast Boek 2 BW vennootschappelijke aandeelhoudersregister) waarin min of meer dezelfde (soorten) data worden verzameld. Een CAHR zonder rechtgevolg (en zonder combinatie met het vennootschappelijke register) zorgt voor een extra bron bij aandelenrecherche waardoor bij discrepanties tussen de verschillende bronnen de recherchelasten alleen maar zullen toenemen en een extra register moet worden gevuld.
2. Zo de wetgever zich al hiertoe laat verleiden, is het zeer de vraag of dit register onder het beheer van KNB komt. Kadaster, belastingdienst en KvK zijn (meer) voor de hand liggende kandidaten.
3. Door nu af te wachten, wordt de markt verdeeld door private partijen die digitale aandeelhoudersregisters aanbieden, waardoor er versnippering ontstaat en het weer lastiger wordt over te gaan naar één centraal systeem.
4. Als er eenmaal een goedwerkend systeem bestaat, kan de overheid moeilijk anders dan dit systeem te omarmen als zij besluit toch een wettelijk CAHR in te voeren. Maar dan is het wel ingericht zoals de KNB /notariaat dat wil.
Door een privaat CAHR als burgerinitiatief kan de KNB het Boek 2 BW aandeelhoudersregister (het blauwe boekje) in het centrale register integreren zonder dat daar een wetswijziging voor nodig is. Het Boek 2 register moet op grond van de wet veel meer data bevatten en op een hoger detailniveau dan het CAHR. Als je het CAHR inricht als vennootschappelijke Boek 2 register (waarmee de besturen van vennootschappen aan hun wettelijke verplichting op het vlak van het aandeelhoudersregister kunnen voldoen), kan KNB zich profileren als lastenverlichter: het vennootschappelijke aandeelhoudersregister moet hoe dan ook en KNB digitaliseert het tot een landelijke standaard die veel efficiënter is, zowel voor de B.V.’s en N.V.’s als voor notarissen.
De controle over en de eigendom van de data die wordt verzameld met een CAHR en de eigendom van en controle over de infrastructuur van de database behoort in overheidshanden en niet bij private partijen. KNB is overheid.
Als de centrale overheid het centrale aandeelhoudersregister houdt, zullen de kosten voor inschrijving en recherche veel hoger zijn dan als het in KNB-omgeving wordt uitgevoerd. Vergelijk inschrijvingskosten bij het kadaster en die van het CTR. Het CAHR kan overigens een prachtige bron van inkomsten zijn. Lees meer over het businessmodel.
Als de KNB (of een entiteit op afstand van KNB) eigenaar/houder is van het CAHR (bestaande uit het vennootschappelijke aandeelhoudersregister gecombineerd met het centrale aandeelhoudersregister) versterkt dat het domeinmonopolie van het Nederlandse notariaat op het ondernemingsrecht.
Met het private CAHR helpt KNB om bestuurders van B.V.’s en N.V.’s compliant te laten zijn en voorkomt het dat zij een economisch delict begaan.
Met het private CAHR helpt KNB om te voorkomen dat bestuurders hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit zoekgeraakte of imperfecte aandeelhoudersregisters.
KNB kan zorgen voor een datakoppeling met het CDR en met andere (openbare) registers, waardoor de invoer veel sneller gaat en foutkans bij het overnemen van gegevens drastisch wordt verminderd.
In het verlengde van digitale oprichting (KNB is daar al mee klaar) ligt een digitaal centraal aandeelhoudersregister: Je kunt je toch niet voorstellen dat na DOBV iemand bij de notaris gegevens uit een akte met pen of typemachine overneemt in een papieren boekje en dat blauwe boekje aangetekend of per koerier nastuurt?
Het digitale aandeelhoudersregister zit in de deceptieve fase van ontwikkeling, nu is het moment om een landelijk centraal en exclusief systeem in te voeren. Als de markt straks verdeeld is over de verschillende aanbieders van digitale aandeelhoudersregisters is het veel lastiger een CAHR uit te rollen.
Het CAHR heeft een bewaarder nodig (de kwaliteit van de data van het Kadaster komt (naast de samenwerking tussen de openbare ambtenaren (het notariaat) en het openbare register) ook doordat er een bewaarder in functie is. Die toetst de kwaliteit van de mutaties en daardoor is de kwaliteit van de data zo hoog. U kent het gezegde: crap in crap out. Alleen als de database alle uitzonderingen die een aandeel kunnen overkomen aankan en er wordt toegezien op correcte inschrijving creëert men een centraal aandeelhoudersregister dat eveneens het Boek 2 BW vennootschappelijke register kan vervangen.

Wie kan dat beter inrichten dan de KNB/het notariaat?
Bij de UBO-registratie vraagt de KvK vaak om een uittreksels uit het aandeelhoudersregister van de vennootschap: het CAHR van het notariaat/de KNB heeft een heel praktische uittrekselknop. Dat scheelt veel knip-, plak-, scan- en kopieerwerk. En daar profiteren de notarissen, hun medewerkers en hun cliënten van.
De KNB is de enige die - met een beroep op de verbetering van de kwaliteit van de beroepsuitoefening- via een verordening verplicht kan stellen dat notarissen het private centrale aandeelhoudersregister moeten gebruiken als zij een oprichting, aandelentransactie, fusie of splitsing uitvoeren. Er is dan geen wijziging nodig van Boek 2 BW. Dat register kan nagenoeg direct worden geïmplementeerd. Wacht men daarmee dan raakt de markt van digitale aandeelhoudersregister versnipperd en is het veel moeilijker om één standaard in te voeren. En dit lost het bezwaar op dat bestuurders er regelmatig voor kiezen het analoge register te continueren. Als dit project slaagt, neemt dit de wind uit de zeilen van Economische zaken die aan het onderzoeken is of de oprichting en overdracht niet zonder notaris kan, door middel van het handelsregister en het KvK-Cahr.
Het CAHR is heel makkelijk uit te breiden met allerlei andere handige functies die met een papieren register niet kunnen: (1) oproepingsmodule voor vergaderingen en andere aandeelhoudersraadplegingen, (2) kanaal om voorkeursrechten etc te peilen/uit te oefenen, (3) kanaal om voordrachtrechten uit te oefenen, (4) dividenduitbetalingsmodule: levert bestand dat via E-banking kan worden gebruikt om dividenden en reserves uit te betalen, (5) dividendbelastinginhoudingsmodule, (6) stemvolmacht etc, (7) module voor schriftelijke besluitvorming van aandeelhouders.

Al deze “tools” kunnen (tegen een (kleine) vergoeding) worden aangeboden. Daarvoor heb je een wendbare organisatie nodig die het register uitvoert en als dat niet op een formele wet is gebaseerd, heb je veel meer vrijheden.

De data die met het CAHR wordt verzameld, kan in anonieme vorm worden gebruikt voor AI’s en deep learning machines om trends, tendensen en toekomst te duiden.

Kijk naar het succes van het Kadaster voor het vastgoed: (buitenlandse datareuzen loeren verlekkerd naar alle data).

Dat succes heeft ook een keerzijde, niemand houdt het Kadaster tegen om te werken aan een systeem waarbij de rol van de notaris steeds verder marginaliseert. Door een KNB CAHR in te richten, is de KNB daar zelf bij.
Papieren aandeelhoudersregisters raken zoek, soms ook door de notaris. Als het register in verkeerde handen komt, is dat een datalek, met alle gevolgen van dien.

Een digitaal aandeelhoudersregister raakt niet zoek.

Als KNB het initiatief neemt om het Private CAHR te trekken, is het raadzaam om het in te richten als Boek 2 BW vennootschappelijke register. Dat moet krachtens de wet veel meer gegevens bevatten dan het CAHR. De besturen van de vennootschappen kunnen worden uitgenodigd om hun vennootschappelijke registers door het CAHR te sourcen. Daarmee voegt de KNB twee registers samen tot één landelijk systeem. En als een vennootschap graag een papieren register wil, kan zij een print uit het CAHR op haar kantoor ter inzage van de aandeelhouders houden. Alleen mutaties in het register moeten via het CAHR.
Als het CAHR niet ook het vennootschappelijke aandeelhoudersregister is, dan zal het CAHR kostenverhogend werken. Het is in dat geval namelijk een extra punt van registratie (zonder zakenrechtelijke gevolgen) en een extra bron voor de titelrecherche. Bij discrepantie tussen de verschillenden bronnen: De aankomsttitel (akte van verkrijging van de aandelen), het artikel 2:194 BW vennootschappelijke aandeelhoudersregister, het CAHR, het ubo-register, het eigen ubo-onderzoek op basis van artikel 3, lid 15 Wwft en het Handelsregister (enig aandeelhouder), moet je uitzoeken waar de discrepantie aan ligt. En de notaris zal de discrepanties moeten opheffen. Dat is een aanzienlijke lastenverzwaring. De KNB kan - als enige in Nederland - zonder de wetgever het CAHR zo inrichten dat het ook fungeert als vennootschappelijke aandeelhoudersregister. Het kan aan het bestuur van de vennootschap aanbieden om het vennootschappelijke aandeelhoudersregister digitaal aan te houden via het CAHR. Het CAHR moet dan voldoen aan alle wettelijke vereisten die gelden voor het vennootschappelijke aandeelhoudersregister. Het bestuur kan er voor kiezen het register op papier te houden, dus vooral geen gedwongen winkelnering. Met een printknop kan het bestuur een uitdraai maken en die in een blauwe klapper op het kantoor van de vennootschap ter inzage houden.
Als het CAHR moet worden gevuld en worden onderhouden door een organisatie als KVK of Kadaster, gaat dat heel veel geld kosten. Lees HIER meer over de kosten. Als het wordt onderhouden door de crowd, hoeft het niets extra’s te kosten. Wie is dan die crowd? Dat zijn de notariskantoren die het nu ook al doen, maar dan in het papieren register. Met minimale aanpassing van werkmethodes, kan zowel het CAHR, als het daarin opgenomen Boek 2 BW vennootschappelijke aandeelhouderregister worden bijgehouden. In het KNB-CAHR zijn het CAHR en Boek 2 BW vennootschappelijke aandeelhouderregister al in elkaar versmolten tot één registratie.

En wat gebeurt er met de 1 mio bestaande papieren registers? Elke keer als er iets moet gebeuren met aandelen of statuten van een reeds bestaande B.V./N.V., moet de data uit het papieren register worden overgezet naar het CAHR (dit moet worden voorgeschreven bij een KNB-verordening). Dat lijkt veel werk, als dat in één keer voor 1 mio rechtspersonen moet gebeuren, maar als het alleen gebeurt als die B.V./N.V. bij een transactie betrokken is, loopt het haast geruisloos mee. Het notariskantoor vraagt immers nu ook hert papieren register op en past daarin de transactie aan en verstuurt het weer naar de cliënt. Als je wilt weten hoeveel tijd daar in gaat zitten, klik dan HIER.

Maar de medewerkers op de notariskantoren kosten toch ook geld? Dat klopt, maar die doen nu het werk ook al en lang niet iedere notaris rekent apart voor het opmaken en bijhouden van het register. En dat zou de notaris wel moeten doen, want het is werkt dat moet worden verricht.

Als KNB/het notariaat daadwerkelijk overgaat tot het KNB-CAHR, geeft het het bedrijfsleven een geweldig systeem voor het archaïsche blauwe boekje, bespaart het het notariaat heel veel onnodig werk en draagt het bij aan een duurzamere samenleving. Kijk maar eens wat digitalisering jaarlijks aan kantoorhandelingen, papier en koerier/postbewegingen scheelt.
Als de KNB voor eigen rekening het KNB-CAHR invoert, zal de overheid voor de inzage daarin een vergoeding moeten betalen. Dat is de tegenhanger voor de kosten die de overheid in rekening brengt voor het raadplegen van ubo-en handelsregister.

En de privacy en notariële geheimhoudingsplicht dan? Mag KNB-CAHR informatie aan de overheid geven? Dat mag niet zomaar, maar wel als er een bevel van de rechter commissaris aan ten grondslag ligt en de notaris zich niet kan beroepen op het verschoningsrecht.

Het is volkomen gerechtvaardigd dat de overheid (die nalaat opsporingsmiddelen aan het notariaat te verschaffen voor ubo/cliëntenonderzoek) moet betalen voor informatie die wordt verzameld als bijproduct van een burgerinitiatief-CAHR, dat zij als overheid verkoos niet in te voeren.
Blockchain kan een bedreiging zijn voor de notaris. Blockchain heeft grote kans van slagen bij imperfecte systemen, waar de middleman de nodige ruis veroorzaakt en onnodig duur is.

De overheid heeft er belang bij dat de oprichting en overdracht van B.V.’s niet in een blockchain gaat, want dan verliest de overheid grip en aanmerkelijk belangbelasting. Zo zal het Kadaster niet snel door blockchain worden gedisrupt, omdat de nationale overheid dan de overdrachtsbelastinginkomsten mist en de lokale overheden de lokale belastingen.

Voor KNB de kans om een perfect systeem in te richten (fusie van CAHR en Boek 2 vennootschappelijke aandeelhoudersregister) alleen te muteren door notarissen en daarmee te bouwen aan een even betrouwbaar systeem voor het ondernemingsrecht als voor het vastgoed.
Het digitale aandeelhoudersregister dat de basis vormt voor het CAHR hoeft niet meer te worden gebouwd. Er zijn tenminste 3 organisaties die al een register hebben ontwikkeld dat in de buurt komt van het KNB-CAHR (AandelenKadaster.nl, Evidend en Estox uit België). De KNB hoeft in feite alleen maar de beste te kiezen (via een eauty contest). Er kan dus heel snel worden gestart.

Dat neemt een heel groot ontwikkelrisico weg. De meeste ICT-projecten stranden op het ontwikkelrisico: de opdrachtgever herkent nagenoeg niets meer van zijn idee in de applicatie en laat de applicatie links liggen.

Het CAHR (zeker als dat ook het papieren Boek 2 aandeelhoudersregister moet omvatten), is een bijzonder complexe database. Je kunt het vergelijken met een 3-dimensionaal kadaster. En Boek 2 BW en andere wetten stellen strikte eisen aan de inhoud van het aandeelhoudersregister.

Om tot de juiste keuze te komen, zal goed moeten worden onderzocht welke partij het beste en meest passende register heeft gebouw. Dat onderzoek moet geschieden op basis van een lijst met technische en juridische vereisten/specificaties waar een CAHR/digitaal Boek 2 vennootschappelijk register aan moet voldoen. Voor het opstellen van de lijst met specificaties zal de input van de notariële crowd nodig zijn.

Omdat er een aantal spelers actief is op dit vlak, is het verstandig als KNB zich houdt aan de Wet markt en overheid, onderdeel van de Mededingingswet.

Daarnaast zal goed moeten worden nagedacht over de bekostiging van de inrichting en het onderhoud van het CAHR (business model: betalen per BV of per kantoor, tegen kostprijs of met een winstopslag), juridische structuur (op afstand van KNB), corporate governance, de mogelijkheid om het systeem uit te breiden met allerlei handige tools die het gebruik voor het bestuur van de vennootschap vergemakkelijken.

Stuk voor stuk overkomelijke zaken, zeker als je ze afzet tegen de overweldigende argumenten voor het KNB-CAHR.

Tegen:

Cybersecurity: het is riskant om een database waarin het CAHR is opgenomen te onderhouden
Mogelijke beperkingen uit vrije marktperspectief en uit het aanbestedingsrecht
Een centraal digitaal aandeelhoudersregister is geen orde activiteit, dus moet de KNB zich er niet mee inlaten. De KNB is al betrokken bij een aantal activiteiten die buiten de wettelijke beroepsorganisatietaken (ordetaken) vallen
Het voorstel voor het private CAHR is bijzonder riskant: het private CAHR vereist een eenmalige investering € 5-7 mio en ongeveer € 700.000 per jaar aan onderhoud. En het vereist een aanpassing van de Verordening beroeps- en gedragsregels 2011, waarvan de effecten voor de KNB-leden en B.V.'s en N.V's ingrijpend zijn
Welk digitaal systeem moet de KNB kiezen: zelf een systeem ontwikkelen of kiezen uit een van de bestaande aanbieders: AandelenKadaster.nl, Evidend, of wellicht eStox uit België